Common names in North America include impatiens, jewelweed, touch-me-not, snapweed
and patience. As a rule-of-thumb, "jewelweed" is used exclusively for Nearctic species, and balsam is usually applied to tropical species. In the British Isles by far the most common names are impatiensand busy lizzie, especially for the many varieties, hybrids and cultivars involving Impatiens walleriana.[3] "Busy lizzie" is also found in the American literature. Impatiens glandulifera is commonly called policeman's helmet in the UK, where it is an introduced species.
ไม้ล้มลุกหรือไม้พุ่ม ลำต้นส่วนมากอวบน้ำ ใบเรียงเวียน เรียงตรงข้าม หรือเรียงรอบข้อ ไม่มีหูใบหรือมีต่อมคล้ายหูใบ ขอบส่วนมากจักฟันเลื่อย ปลายจักมักมีต่อมเป็นติ่ง ดอกสมมาตรด้านข้าง ออกเดี่ยว ๆ เป็นคู่ เป็นกระจุก หรือเป็นช่อคล้ายช่อกระจะหรือช่อซี่ร่ม ส่วนมากออกตามซอกใบ ใบประดับขนาดเล็ก ส่วนมากติดที่โคนก้านดอก กลีบเลี้ยง (lateral sepals) มี 2 หรือ 4 กลีบ คู่ในมักมีขนาดเล็กหรือลดรูป กลีบปาก (lower sepal) รูปเรือ รูปกรวย หรือเป็นถุง มักมีเดือยเรียบหรือจัก 2 พู กลีบดอก 5 กลีบ กลีบกลาง (upper petal) บานออกหรือเป็นคุ่ม มักมีสันด้านบน กลีบข้างหรือกลีบปีก (lateral united petals) เชื่อมติดกัน หรือแยกเป็นกลีบคู่นอก (basal wings) และกลีบคู่ใน (distal wings) เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกัน อับเรณูติดกันเป็นวงคล้ายหมวก มีรังไข่และยอดเกสรเพศเมียล้อมรอบ อับเรณูมี 2 ช่อง รังไข่มี 4–5 ช่อง พลาเซนตารอบแกนร่วม ออวุลจำนวนมาก ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสร 1–5 อัน ผลแห้งแตก รูปกระบองหรือรูปกระสวย บางครั้งเต่งกลาง เมล็ดขนาดเล็ก
In Thailand, sixty-one native Impatiens species have been enumerated in previous works (
Main article: List of Impatiens species
-01.JPG)
- Impatiens acaulis (Nilgiri Hills endemic)/SW. India, Sri Lanka
- Impatiens acehensis/Sumatera
- Impatiens adenioides Suksathan & Keerat/Peninsula Thailand. เทียนชวนชม, เหยื่อกุรัมน้อย
- Impatiens arguta/Nepal to China (SE. Sichuan, NW. & Central Yunnan) and Myanmar
- Impatiens arriensii/Jawa (Pulau Madura).vietam
- Impatiens aurella – Idaho jewelweed, mountain jewelweed, varied jewelweed/W. Canada to NW. U.S.A.
- Impatiens auricoma/Comoros
- Impatiens balfourii – Kashmir balsam/Pakistan, West Himalaya
- Impatiens balsamina – garden balsam, rose balsam/W. & S. India, Sri Lanka
- Impatiens bicornuta/East Himalaya, Nepal, Tibet, West Himalaya
- Impatiens bokorensis/Cambodia.
- Impatiens calcicola – thian pa (Thai)/SW. Thailand
- Impatiens campanulata/SW. India.
- Impatiens capensis – orange jewelweed, orange balsam, common jewelweed, spotted jewelweed, touch-me-not/North America.
- Impatiens celebica ?
- Impatiens chinensis/Assam, Bangladesh, China South-Central, China Southeast, East Himalaya, Hainan, India, Laos, Malaya, Myanmar, Sri Lanka, Thailand, Vietnam เทียนหางงอ หญ้าเทียน เทียนจีน
- Impatiens charisma Suksathan & Keerat/Thailand เทียนพระบารมี
- Impatiens chumphonensis T. Shimizu/Thailandเทียนชุมพร
- Impatiens columbaria Bos/Gabon
- Impatiens cristata/pakistan
- Impatiens daraneenae Suksathan & Triboun/Thailand เทียนดารณี
- Impatiens dempoana/S. Sumatera
- Impatiens denisonii (Nilgiri Hills endemic)/SW. India
- Impatiens dewildeana/Sumatera
- Impatiens diepenhorstii
- Impatiens doitungensis Triboun & Sonsupabเทียนดอยตุง
- Impatiens ecornuta[29] – spurless touch-me-not, spurless jewelweed
- Impatiens edgeworthii/Sumatera
- Impatiens elianae – Eliane's balsam/Madagascar
- Impatiens etindensis/Cameroon
- Impatiens eubotrya/cannot be accepted
- Impatiens flaccida/S. India, Sri Lanka
- Impatiens forbesii
- Impatiens frithii/Cameroon
- Impatiens glandulifera – Himalayan balsam, Indian balsam, policeman's helmet/Himalayas
- Impatiens gordonii/Seychelles (Mahé)
- Impatiens grandis/SW. India (Tamil Nadu), Sri Lanka.
- Impatiens grandisepala/Cameroon
- Impatiens halongensis/Vietnam
- Impatiens hawkeri W.Bull – New Guinea impatiens, spreading impatiens/Bismarck Archipelago, New Guinea, Solomon Is.
- Impatiens heterosepala/Sumatera
- Impatiens hians/W. Central Tropical Africa
- Impatiens holstii/Kenya, Malawi, Mozambique, Tanzania, Zimbabwe
- Impatiens hongkongensis – Hong Kong balsam/China Southeast
- Impatients horizontalis M.M.Latt, B.B.Park & Nob.Tanaka/Myanmar
- Impatiens irvingii/Tropical Africa.
- Impatiens javensis/Jawa
- Impatiens jerdoniae/SW. India.
- Impatiens jiewhoei Triboun & Suksathan/SW. Thailand
- Impatiens johnsiana/India (Kerala)
- Impatiens kawttyana Chhabra 2016/India (Tamil Nadu).
- Impatiens kilimanjari – Kilimanjaro impatiens/Tanzania (Mt. Kilimanjaro).
- Impatiens kinabaluensis (Kinabalu National Parkendemic)
- Impatiens korthalsiana/Nicobar Islands, Peninsula Thailand to W. & Central Malesia.
- Impatiens laticornis (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
- Impatiens lawsonii (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
- Impatiens letouzeyi/Cameroon
- Impatiens levingei (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
- Impatiens linearifolia/Papua New Guinea.
- Impatiens malabarica
- Impatiens marianae/Arunachal Pradesh to Assam.
- Impatiens meruensis/N. Tanzania
- Impatiens mirabilis/Peninsula Thailand to Peninsula Malaysia (Langkawi)
- Impatiens morsei/China (Guangxi).
- Impatiens msisimwanensis/Tanzania
- Impatiens namchabarwensis – blue diamond impatiens/Tibet
- Impatiens namkatensis T. Shimizu/N. Thailand.
- Impatiens neo-barnesii (Nilgiri Hills endemic)/Western Ghats, South India
- Impatiens niamniamensis Gilg – Congo cockatoo/south-eastern part of the Central African Republic
- Impatiens nilagirica Chhabra 2016/SW. India.
- Impatiens noli-tangere – touch-me-not balsam/Europe, Asiaand North America.
- Impatiens obesa/China (N. Guangdong to Jiangxi)
- Impatiens omeiana/endemic to China,
- Impatiens oppositifolia/W. India, Sri Lanka, Myanmar to Thailand
- Impatiens orchioides (Nilgiri Hills endemic)/SW. India. I
- Impatiens oreophila Triboun & Suksathan/Thailand
- Impatiens pallida – pale jewelweed, yellow jewelweed/Canada and the United States
- Impatiens parviflora – small balsam, small-flowered touch-me-not/Central Asia to SW. Siberia and Mongoli
- Impatiens paucidentata/SW. Uganda
- Impatiens petersiana/New Guinea
- Impatiens phahompokensis T. Shimizu & P. Suksathan/Thailand
- Impatiens phengklaii T. Shimizu & P. Suksathan/SW. Thailand.
- Impatiens platypetala/Thailand
- Impatiens pritzelii/China South-Central
- Impatiens pseudoviola Gilg/Kenya to Tanzania.
- Impatiens psittacina – parrot flower/NE. Myanmar to N. Thailand.
- Impatiens pyrrhotricha/Sumatera
- Impatiens repens – Ceylon balsam, yellow impatiens/Sri Lanka.
- Impatiens rosulata/SW. Tanzania
- Impatiens rufescens (Nilgiri Hills endemic)/SW. India (Nilgiri Hills)
- Impatiens ruthiae Suksathan & Triboun/NE. Thailand.
- Impatiens sakeriana/Bioko, Cameroon.
- Impatiens salpinx Schulze & Launert/S. Tropical Africa (Chimanimani Mountains).
- Impatiens santisukii T. Shimizu/Thailand
- Impatiens scabrida DC./NE. Pakistan to Tibet and Nepal.
- Impatiens scapiflora (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
- Impatiens sidikalangensis/Sumatera
- Impatiens singgalangensis/Sumatera
- Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan/Peninsula Thailand.
- Impatiens sivarajanii/Western Ghats, South India
- Impatiens sodenii Engl. & Warb. – poor man's rhododendron/Kenya and Tanzania
- Impatiens spectabilis Triboun & Suksathan/SW. Thailand.
- Impatiens sulcata/NE. Pakistan to Himalaya and S. Tibet
- Impatiens sumatrana/sumatra
- Impatiens taihmushkulni Chhabra 2016/India (Tamil Nadu)
- Impatiens tapanuliensis/Sumatera
- Impatiens tenella (Nilgiri Hills endemic)/SW. India.
- Impatiens textori Chhabra 2016/New Zealand
- Impatiens teysmanni/cannot be accepted,
- Impatiens thomassetii This name is a synonym of Impatiens gordonii/Seychelles (Mahé).
- Impatiens tigrina Suksathan & Triboun/NE. Thailand.
- Impatiens tinctoria A.Rich./N. Uganda
- Impatiens tribounii T. Shimizu & P. Suksathan/SW. Thailand
- Impatiens walleriana – busy lizzie This name is a synonym of Impatiens gordonii/Seychelles (Mahé)
- Impatiens wibkeae/Comoros
- Impatiens wilsoni/China (Sichuan: Emei Shan).
- Impatiens yinyinkyii M.M.Latt, B.B.Park & Nob.Tanaka/Old World, N. & Central America.
- Impatiens zombensis Baker/Malawi to Mozambique.
Impatiens adenioides Suksathan & Keerat
ไทยค้นพบ “พืชสกุล เทียน” ชนิดใหม่ของโลกมากถึง 20 ชนิด
องค์การสวนพฤกษศาสตร์ ค้นพบพืชสกุลเทียนชนิดใหม่ของโลกมากถึง 20 ชนิด และอีก 1 สายพันธุ์
New20 impatiens for Thailand
Impatiens centralis Suksathan & Triboun
เทียนภาคกลาง พบใน จ.สระบุรี ลพบุรี และนครสวรรค์
Impatiens chamchumroonii Suksathan & Ruchis
เทียนแจ่มจำรูญ พบใน จ.สกลนคร มุกดาหาร และอุบลราชธานี
Impatiens chunkaoi Suksathan & Panitvong
เทียนจันทร์แก้ว พบใน จ.นครสวรรค์
Impatiens nakhonsriensis Suksathan & Triboun
เทียนนครศรี พบใน จ.นครศรีธรรมราช
Impatiens phonsenae Ruchis. & Suksathan
เทียนพลเสนา พบใน จ.สระแก้ว
Impatiens wongnakii Suksathan & La-ongsri
เทียนวงศ์หนัก พบใน จ.น่าน
Impatiens kanburiensis T.Shimizu var. phuphanensis Suksathan & Ruchis.
เทียนภูพาน พบในจ.สกลนคร
Impatiens doiwaoensis Suksathan & Wongnak
เทียนดอยวาว พบใน จ.น่าน
Impatiens phasiana Suksathan & Triboun
เทียนนกอัคคี หรือ เทียนไก่ฟ้า พบใน จ.เชียงใหม่ และน่าน
Impatiens shimizuana Suksathan & Ruchis.
เทียนดอกลาย พบใน จ.เชียงใหม่ เชียงราย และลำปาง
Impatiens kaweesakii Suksathan
เทียนกวีศักดิ์ พบใน จ.เลย และ ชัยภูมิ
Impatiens poomae Suksathan & Ruchis.
เทียนภู่มา พบใน จ.ชุมพร
Impatiens albocolumba Suksathan & Ruchis
เทียนพิราบขาว . พบใน จ.เลย ชัยภูมิ และ อุดรธานี
Impatiens aureiflora Suksathan & La-ongsri
เทียนกิ่วลม พบใน จ.ลำปาง
Impatiens chanburiensis Suksathan & Wongnak
เทียนจันทบูร พบใน จ.จันทบุรี
Impatiens micropsitta Suksathan & Ruchis.
เทียนนกแก้วน้อย พบใน จ.แม่ฮ่องสอน และ พะเยา
Impatiens phayaoensis Suksathan & La-ongsri
เทียนพะเยา พบใน จ.พะเยา
Impatiens psittacula Suksathan & Ruchis.
เทียนนกแขกเต้า พบในจ.เชียงใหม่
Impatiens purpureoscopioides Triboun, Tanutong & Ruchis.
เทียนแมงป่องม่วง พบใน จ.กาญจนบุรี
Impatiens thunbergioides Suksathan & Triboun
เทียนช้องนาง พบใน จ.แพร่ และ สุโขทัย
Impatiens nanensis Suksathan & Srisanga
เทียนเมืองน่าน พบใน จ.น่าน
เทียนอรุโณทัย
Impatiens sp.
เทียนแพงพวย
Impatiens sp. (Balsaminaceae)
เทียนแพงพวย,เทียนชมพู
Impatiens spectabilis Triboun & Suksathan
เทียนที่หน้าตาคล้ายดอกแพงพวยจริงๆสมกับชื่อ พบที่พม่าและเมืองกาญจน์ การขยายพันธุ์นี่คือขึ้นง่ายมาก ขึ้นแน่นไปหมด ตั้งแต่ริมถนนจนถึงซอกหิน ตอนที่ได้เห็นคือนี่แพงพวยรึเทียนกันแน่ ดูต้นดูใบแล้วก็โอเค เทียนแพงพวยที่ตั้งใจมาดู ...เยอะมากกก
นก Noppawan
กาญจนบุรี
29 กย.67
เทียนหางแมงป่องม่วง : Impatiens purpureoscorpioides
เป็นเทียนสีม่วงเข้มแห่งสังขละบุรี ที่ Varawut Tui Varaguttanonda ผู้พบเจอภูมิใจนำเสนอความสวยสะดุดตาให้ผู้สนใจที่มาถึงถิ่น หางแมงป่องม่วงเป็นเทียนที่สีม่วงเข้มกว่าเทียนทุกชนิดที่เคยเห็นมา ส่วนโคนกลีบดอกตรงกลางมีขอบขาวและสีเหลืองสดตัดกับสีม่วงสวยๆ
ได้เจอกันตั้งแต่ยังไม่มีชื่อจนตอนนี้มีชื่อเป็นทางการเรียบร้อย ก็ยังดีใจทุกครั้งที่ได้เห็น
นก Noppawan
เทียนแม่ระมาด Impatiens oppositifolia L. (Balsaminaceae)
เทียนแม่ระมาด Impatiens oppositifolia L. (Balsaminaceae)
พบครั้งแรกที่อำเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก ดอกสีม่วงชมพูขนาดเล็ก มีดอกสีขาวและสีชมพูอ่อนอยู่ด้วย บริเวณถ้วยกลีบเลี้ยงตรงโคนกลีบปากมีลายสีม่วงแดง
ดอกเล็กๆสีหวานๆ ที่เจ้าถิ่นแวบมาพาไปชม ท่ามกลางฟ้าฝนมืดมัวที่สังขละบุรี
noppawan
1ตค.67
เทียนธารา
Impatiens mengtszeana Hook.f.
 | |
| ภาพ อจ.ต่าย เมื่อครั้งไปตามหา แมลงปอหายากสีส้มแสนสวยที่ดอยสะเก็ด เป็นร้านกาแฟตกแต่งสวยงามมีบันไดไม้ไผ่ไต่ขึ้นเนินสูงลัดเลาะไปตามลำธารมีดอกไม้หลายชนิดรวมถึง เธียรธารา ซุกซ่อนอยู่ด้วย |
เทียนธารา ไม้ล้มลุก หรือทอดเลื้อย มีรากตามข้อ สูงได้ถึง 60 ซม. ใบเรียงเวียน รูปไข่กลับหรือรูปใบหอก ยาว 3.5–8 ซม. ก้านใบยาวได้ถึง 2.5 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจะ ก้านช่อยาว 3–5 ซม. มี 1–2 ดอกในแต่ละช่อ ใบประดับย่อยรูปใบหอก ยาวประมาณ 7 มม. ก้านดอกยาว 1–2.5 ซม. ดอกสีเหลือง กลีบเลี้ยง 2 กลีบ รูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 1 ซม. ปลายมีติ่ง กลีบปากรูปลำโพง กว้างประมาณ 1.8 ซม. ลึกประมาณ 1.5 ซม. เดือยม้วนงอเข้า ยาว 1.5–2 ซม. กลีบดอกกลีบกลางรูปรีกว้าง ยาว 1.3–1.6 ซม. ปลายกลีบคล้ายรูปหัวใจ กลีบปีกแฉกลึก คู่นอกรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 1.5 ซม. มีติ่งที่โคน คู่ในรูปรีกว้าง ยาวเท่า ๆ คู่นอกผลรูปกระบอง ยาว 1–1.5 ซม.
พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ ในไทยพบทางภาคเหนือที่ดอยสุเทพ และดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นริมลำธารในป่าดิบเขา ความสูง 800–1500 เมตร
พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ ในไทยพบทางภาคเหนือที่ดอยสุเทพ และดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นริมลำธารในป่าดิบเขา ความสูง 800–1500 เมตร
ชมพูสิริน
Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan
จากอุทยานแห่งชาติเขาสก จังหวัดสุราษฎร์ธานี
ชมพูสิรินเป็นหนึ่งในเทียนที่สวยที่สุดของไทย เป็นพืชถิ่นเดียว (endemic) พบเฉพาะแถบสุราษฎร์ธานีและกระบี่ ตีพิมพ์เป็นพืชชนิดใหม่ของโลกโดยทีมผู้เชี่ยวชาญพืชวงศ์เทียนของไทย ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ และ ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน [Gard. Bull. Singapore 61(1): 174 (-176; fig. 8, plates 2D, 3C-D) (2009)] คำระบุชนิด ‘sirindhorniae’ ตั้งขึ้นเพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ตัวอย่างต้นแบบเก็บจากเขาหินปูนในอำเภอปลายพระยา จังหวัดกระบี่ เมื่อเดือนมิถุนายน 2007
ทีมสำรวจพรรณไม้เขาหินปูน
เทียนสบเมย เทียนมณีไตรรงค์
Impatiens circaeoides Wall. ex Hook. f. & Thomson (Balsaminaceae) เทียนต้นเล็กน่ารักจากป่าอุ้มผาง
ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ลำต้นอวบน้ำ มักแตกกิ่งรอบต้น ใบเดี่ยว เรียงเวียน พบบ้างที่เรียงตรงข้ามบริเวณโคนต้น ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบ ดอกมีขนาดเล็กแต่มีโครงสร้างและสีของดอกที่สวยงาม สีดอกมีความผันแปรตั้งแต่ขาว ชมพูอ่อน ม่วงอ่อน ถึงเหลือง อาจมีแต้มหรือไม่มีแต้มที่กลีบดอกล่าง ประชากรที่อุ้มผางดอกมีสีออกขาว มีแต้มสีม่วงจางที่โคนกลีบดอกล่าง ผลแบบผลแห้งแตก ผลสดแตกง่ายเมื่อเอามือสัมผัส เทียนสบเมยหรือเทียนมณีไตรรงค์ พบมีการกระจายพันธุ์แถบชายแดนไทย-เมียนมา
ทีมสำรวจพรรณไม้อุ้มผาง
เอกสารอ้างอิง:
Suksathan, P. & Ruchisansakun, S. 2022. Impatiens of Thailand
เทียนปีกผีเสื้อ
Impatiens patula Craib
พืชถิ่นเดียวของไทย พบมากทางภาคเหนือที่ดอยหัวหมด จังหวัดตาก และภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่กาญจนบุรี ขึ้นตามหินปูนที่โล่ง ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง 800-1,000 เมตร
เอกสารอ้างอิง
Ruchisansakun, S., P. Triboun and T. Jenjitikul. (2014). A new species of Impatiens (Balsaminaceae) from southwestern Thailand. Phytotaxa 174(4): 237–241.
Impatiens violiflora Hook.f.
เทียนดอย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น