ผีเสื้อ ( Butterfly) เป็นแมลงซึ่งทุกชนิดอยู่ในอันดับเลพิดอปเทรา (Lepidoptera) มีวงชีวิตเริ่มแรกตั้งแต่ระยะไข่ ระยะหนอน ระยะดักแด้ ตราบจนระยะการเปลี่ยนสัณฐานเข้าสู่ระยะการโตเต็มวัยที่มีปีกหลากสีต้องตาผู้คน ในทางกีฏวิทยาการจัดจำแนกแมลงกลุ่มนี้จะใช้เส้นปีกในการจัดจำแนก
นักวิทยาศาสตร์คาดว่าผีเสื้ออาจมีต้นกำเนิดแต่ยุคครีเทเชียส (Cretaceous Period) ซึ่งยุติเมื่อกว่า 65 ล้านปีก่อน ทั้งนี้ เนื่องจากซากดึกดำบรรพ์ของสัตว์ในตระกูลผีเสื้อมีน้อยมาก จึงทำให้การคะเนเกี่ยวกับต้นกำเนิดผีเสื้อเป็นไปได้ไม่สะดวกนัก โดยซากดึกดำบรรพ์ของสัตว์ดังกล่าวที่มีอายุมากที่สุดคือซากนิรนามของสัตว์สคิปเพอร์ (Skipper, Thymelicus lineola) อายุราวสมัยพาเลโอซีน (Paleocence Epoch, ประมาณ 57 ล้านปีก่อน) พบที่เมืองเฟอร์ (Fur) ราชอาณาจักรเดนมาร์กและซากดึกดำบรรพ์ประเภทอำพันแห่งโดมินิกัน (Dominican amber) ของผีเสื้อเมทัลมาร์ก (Metalmark, Voltinia dramba) อายุยี่สิบห้าล้านปี
ปัจจุบันโดยปรกติวิสัยผีเสื้อกระจายพันธุ์ทั่วไปในภูมิประเทศหนาวเย็นและแห้งแล้ง มีการประมาณว่าขณะนี้มีผีเสื้อในมหาวงศ์ (Superfamily) พาพิลิโอโนอิเดีย (Papilionoidea) กว่า 17,500 ชนิด (species) และมหาวงศ์เลพิดอปเทรา (Lepidoptera) กว่า 180,000 ชนิด
ปัจจุบันมีการจำแนกผีเสื้อออกเป็นสามมหาวงศ์ (Superfamily) คือ 1. เฮดิโลอิเดีย (Hedyloidea) 2. เฮสเพอริโออิเดีย (Hesperioidea) และ 3. พาพิลิโอโนอิเดีย (Papilionoidea) และนอกจากนี้ยังมีการจำแนกซึ่งเป็นที่นิยมอยู่อีกสองแบบ ดังต่อไปนี้
แบบอนุกรมวิธานพืช
การศึกษาว่าด้วยโครงสร้างและโมเลกุลทางพฤกษศาสตร์และสัตวศาสตร์ตามอนุกรมวิธาน(Taxonomic) ได้มีกำหนดมหาวงศ์เพิ่มเติมนอกจากข้างต้น เช่น ดาเนเด (Danaidae) เฮลิโคนีเด (Heliconiidae) ลิบีเทเด (Libytheidae) และ แซไทริเด (Satyridae) เป็นต้น
กลุ่มผีเสื้อกลางวันและกลุ่มผีเสื้อกลางคืน
การจำแนกผีเสื้อแบบแยกสองแฉก (dichotomous classification) เป็นกลุ่มผีเสื้อกลางวัน (butterfly) และกลุ่มผีเสื้อกลางคืน (moth) เป็นอีกวิธีในการจำแนกผีเสื้อที่นิยมมากนอกเหนือจากแบบอนุกรมวิธานพืช การจำแนกประเภทเป็นกลุ่มทั้งสองดังกล่าวนั้นกระทำได้โดยการสังเกตลักษณ์จำเพาะของผีเสื้อ
โดยผีเสื้อส่วนใหญ่เป็นผีเสื้อกลางคืน ผีเสื้อกลางวันมีเพียงร้อยละ 10 เท่านั้นของบรรดาผีเสื้อทั้งหมด (ประมาณ 20,000 ชนิด)
https://wingscales.com
ชนิดของผีเสื้อในประเทศไทย
ประเทศไทยยังไม่สามารถระบุจำนวนชนิดของผีเสื้อได้อย่างแน่นอน แต่คาดว่ามีไม่น้อยกว่า 1,300 ชนิด โดยแบ่งออกได้เป็น 5 วงศ์
- วงศ์ผีเสื้อหางติ่ง (Papilionidae) พบไม่น้อยกว่า 64 ชนิด แบ่งออกได้เป็น 2 วงศ์ย่อย
- วงศ์ผีเสื้อหนอนกะหล่ำ (Pieridae) พบไม่น้อยกว่า 58 ชนิด แบ่งออกได้เป็น 2 วงศ์ย่อย
- วงศ์ผีเสื้อขาหน้าพู่ (Nymphalidae) พบไม่น้อยกว่า 367 ชนิด แบ่งออกได้เป็น 11 วงศ์ย่อย
- วงศ์ผีเสื้อสีน้ำเงิน (Lycaenidae) พบไม่น้อยกว่า 369 ชนิด แบ่งออกได้เป็น 8 วงศ์ย่อย
- วงศ์ผีเสื้อบินเร็ว (Hesperiidae) พบไม่น้อยกว่า 273 ชนิด แบ่งออกได้เป็น 3 วงศ์ย่อย
Papillonidae
วงศ์ผีเสื้อหางติ่ง
Swallowtail butterflies are large, colorful butterflies in the family Papilionidae, and include over 550 species. Though the majority are tropical, members of the family inhabit every continent except Antarctica. The family includes the largest butterflies in the world, the birdwing butterflies of the genus Ornithoptera.
The forked appearance in some of the swallowtails' hindwings, which can be seen when the butterfly is resting with its wings spread, gave rise to the common name swallowtail. As for its formal name.
ผีเสื้อหางติ่งเป็นผีเสื้อขนาดใหญ่สีสันสดใสในวงศ์ Papilionidae และมีมากกว่า 550 สายพันธุ์ แม้ว่าคนส่วนใหญ่จะอาศัยอยู่ในเขตร้อน แต่สมาชิกในครอบครัวก็อาศัยอยู่ในทุกทวีป ยกเว้นทวีปแอนตาร์กติกา ผีเสื้อในวงศ์นี้ประกอบด้วยผีเสื้อที่ใหญ่ที่สุดในโลก ได้แก่ ผีเสื้อปีกนกในสกุล Ornithoptera
ปีกหลัง ลักษณะเป็นติ่งของบางชนิด ซึ่งมองเห็นได้เมื่อผีเสื้อกางปีกออก ทำให้เกิดชื่อสามัญว่าหางติ่ง
Troides aeacus aeacus (Felder & Felder,1865) : Golden Birdwing / ผีเสื้อถุงทองธรรมดา
 |
| กทม |
 |
| ภูเรือ |
 |
| เขาใหญ่ |
 |
| ปางสีดา |
 |
| ขุนตาล |
Papilio bianor pinratanai Racheli & Cotton, 1983 : Common Peacock / ผีเสื้อหางติ่งแววมยุรา
Papilio agenor agenor Linnaeus, 1758 : Great Mormon / ผีเสื้อหางติ่งนางละเวง
Papilio paris paris Linnaeus, 1758 : Paris Peacock / ผีเสื้อหางติ่งปารีส
Papilio prexaspes pitmani Elwes & Nicéville, [1887] : Banded Mormon / ผีเสื้อหางติ่งลายเลือน
Papilio polytes romulus Cramer, 1775 : Common Mormon / ผีเสื้อหางติ่งธรรมดา
Papilio palinurus palinurus Fabricius, 1787 : Banded Peacock / ผีเสื้อหางติ่งสะพายเขียว
Losaria neptunus manasukkiti (Cotton, Racheli & Sukhumalind, 2005) : Yellow-bodied Clubtail / ผีเสื้อหางตุ้มก้นเหลือง
 |
| พังงา มีค.23 |
Byasa polyeuctes polyeuctes (Doubleday, 1842) : Common Windmill / ผีเสื้อหางตุ้มธรรมดา
Graphium antiphates nebulosus (Butler, 1881) : Fivebar Swordtail / ผีเสื้อหางดาบใหญ่
Papilio demoleus malayanus Wallace, 1865 : Lime Butterfly / ผีเสื้อหนอนมะนาว
Graphium sarpedon luctatius (Fruhstorfer, 1907) : Common Bluebottle / ผีเสื้อสะพายฟ้า
Lamproptera meges virescens (Butler, [1870]) : Green Dragontail / ผีเสื้อหางมังกรเขียว
Pieridae
วงศ์ผีเสื้อหนอนกะหล่ำ
วงศ์ผีเสื้อหนอนกะหล่ำ (Pieridae) พบอาศัยอยู่ทั่วโลก โดยเฉพาะในเขตร้อน มักมีปีกสีเหลืองและขาว ขาคู่หน้าเจริญดีเหมือนผีเสื้อหางติ่ง เล็บที่ปลายเท้ามี ๔ ซี่ ต่างจากผีเสื้อในวงศ์อื่นที่มีเพียง ๒ ซี่เท่านั้น ในประเทศไทยมีประมาณ ๕๐ ชนิด ที่พบเห็นทั่วโลกคือ ผีเสื้อหนอนคูน (Catopsilia pomona) กินใบคูน และใบขี้เหล็ก ผีเสื้อเณร (Eurema spp.) ตัวเหลืองเล็ก บินเรี่ยๆตามกอหญ้า หนอนสีเขียวใบไม้มีลายขาวพาดด้านข้างตัวตลอดตัว มักพบลงเกาะดูดกินน้ำตามทรายชื้นเป็นกลุ่มใหญ่
Pareronia anais anais (Lesson, 1837) : Common Wanderer / ผีเสื้อฟ้าเมียเลียนธรรมดา
Delias hyparete metarete (Butler, 1879) : Painted Jezebel / ผีเสื้อหนอนกาฝากธรรมดา
Delias descombesi eranthos Fruhstorfer, 1905 : Red-spot Jezebel / ผีเสื้อหนอนกาฝากจุดแดง
Eurema blanda silhetana (Wallace, 1867) : Three-spot Grass Yellow / ผีเสื้อเณรสามจุด
Appias nero figulina (Butler, 1867) : Orange Albatross / ผีเสื้อหนอนใบกุ่มเนโร
Catopsilia pomona pomona (Fabricius, 1775) : Lemon Emigrant / ผีเสื้อหนอนคูนธรรมดา
Nymphaldae
วงศ์ผีเสื้อขาหน้าพู่
(Brush - footed Butterflies) เป็นวงศ์ที่มีความหลากหลาย ทั้งขนาด รูปร่าง สีสัน และลวดลายโดยมีลักษณะเด่นคือขาคู่หน้าของผีเสื้อไม่พัฒนา หรือ พัฒนาไม่สมบูรณ์ ซึ่งไม่ใช้ในการเดิน โดยเฉพาะผีเสื้อเพศผู้มีเกล็ดปกคลุมที่ขาจนเห็นเป็นพู่ ยกเว้นในเพศเมียของผีเสื้อหัวแหลมที่มีครบทั้ง 6 ขา และใช้ในการเดินด้วย
Cethosia cyane euanthes Fruhstorfer, 1912 : Leopard Lacewing / ผีเสื้อกะทกรกธรรมดา
Tirumala septentrionis septentrionis (Butler, 1874) : Dark Blue Tiger / ผีเสื้อลายเสือฟ้าเข้ม
Parantica sita sita (Kollar, 1844) : Chestnut Tiger / ผีเสื้อลายเสือตาลแดง
Parantica melaneus (Cramer, 1775) : Chocolate Tiger / ผีเสื้อลายเสือสีตาล
Parantica aglea melanoides Moore, 1883 : Glassy Tiger / ผีเสื้อลายเสือขีดยาว
Danaus melanippus hegesippus (Cramer, 1777) : White Tiger / ผีเสื้อลายเสือขีดขาว
Graphium megarus megapenthes (Fruhstorfer, 1902) : Spotted Zebra / ผีเสื้อม้าลายลายจุด
Hestinalis nama nama (Doubleday, 1845) : Circe / ผีเสื้อนามา
Euploea radamanthus radamanthus (Fabricius, 1793) : Magpie Crow / ผีเสื้อจรกาดำขาว
Euploea sylvester harrisii Felder & Felder, [1865] : Double-branded Blue Crow / ผีเสื้อจรกาสองขีด
Euploea tulliolus ledereri C.& R.Felder, 1860 : Dwarf Crow / ผีเสื้อจรกาแคระ
Euploea mulciber mulciber (Cramer, 1777) : Striped Blue Crow / ผีเสื้อจรกาเมียลาย
Hypolimnas bolina jacintha (Drury, 1773) : Great Eggfly / ผีเสื้อปีกไข่ใหญ่
Euripus nyctelius euploeoides Felder & Felder,[1867] : Courtesan / ผีเสื้อปีกเว้าธรรมดา
Danaus chrysippus chrysippus (Linnaeus, 1758) : Plain Tiger / ผีเสื้อหนอนใบรักธรรมดา
Vanessa cardui (Linnaeus, 1758) : Painted Lady / ผีเสื้อแดงยุโรป
Acraea violae (Fabricius, 1793) : Tawny Coster / ผีเสื้อหนอนหนามกะทกรก
Coelites nothis nothis Westwood, [1850] : Scarce Catseye / ผีเสื้อตาแมวม่วง
Lebadea martha martha (Fabricius, 1787) : Knight / ผีเสื้อสะพายขาวปีกโค้ง
Graphium agetes agetes (Westwood, 1843) : Fourbar Swordtail / ผีเสื้อหางดาบภูเขา
Polyura dolon grandis (Rothschild, 1899) : Stately Nawab / ผีเสื้อม้าขาวใหญ่
Polyura eudamippus nigrobasalis (Lathy, 1898) : Great Nawab / ผีเสื้อม้าขาวโคนปีกดำ
Polyura schreiber assamensis (Rothschild & Jordan,1898) : Blue Nawab / ผีเสื้อม้าน้ำเงิน
Polyura delphis delphis (Doubleday, 1843) : Jewelled Nawab / ผีเสื้อม้าขาวประดับเพชร
Junonia hierta hierta (Fabricius, 1798) : Yellow Pansy / ผีเสื้อแพนซีเหลือง
Junonia orithya wallacei Distant, 1883 : Blue Pansy / ผีเสื้อแพนซีฟ้า
Junonia orithya ocyale (Hübner, [1822]) : Blue Pansy / ผีเสื้อแพนซีฟ้า
Junonia almana almana (Linnaeus, 1758) : Peacock Pansy / ผีเสื้อแพนซีมยุรา
Junonia atlites atlites (Linnaeus, 1763) : Grey Pansy / ผีเสื้อแพนซีเทา
Junonia lemonias lemonias (Linnaeus, 1758) : Lemon Pansy / ผีเสื้อแพนซีสีตาล
Neope pulahoides pulahoides (Moore,1892) : Veined Labyrinth / ผีเสื้อวงกตลายเส้น
Junonia iphita iphita (Cramer, 1779) : Chocolate Pansy / ผีเสื้อแพนซีตาลไหม้
Tanaecia pelea pelea (Fabricius, 1787) : Malay Viscount / ผีเสื้อไวส์เคาท์มลายู
Agatasa calydonia belisama Crowley, 1891 : Glorious Begum / ผีเสื้อเจ้าหญิงคาลิโดเนีย
Parasarpa houlberti Oberthür, 1913 : Golden Commodore / ผีเสื้อแถบทอง
Parthenos sylvia lilacinus Butler, 1879 : Clipper / ผีเสื้อช่างร่อน หรือผีเสื้อขลิบมรกต
Lexias albopunctata albopunctata (Crowley, 1895) : Blue-spot Archduke / ผีเสื้ออ๊าชดุ๊คจุดฟ้า
ตัวผู้
Lexias dirtea agosthena (Fruhstorfer, 1914) : Black-tip Archduke / ผีเสื้ออ๊าชดุ๊คปลายหนวดดำ
Tanaecia julii odilina (Fruhstorfer, 1913) : Common Earl / ผีเสื้อไวส์เคาท์ขอบฟ้า
 |
เชียงใหม่Tanaecia julii julii (Lesson, 1837) : Common Earl / ผีเสื้อไวส์เคาท์ขอบฟ้า |
เขาใหญ่
Cynitia cocytus cocytus (Fabricius, 1787) : Lavender Count / ผีเสื้อเคาท์ขอบม่วง
Cynitia lepidea cognata Moore, [1897] : Grey Count / ผีเสื้อเคาท์เทา
Agatasa calydonia belisama Crowley, 1891 : Glorious Begum / ผีเสื้อเจ้าหญิงคาลิโดเนีย
Chersonesia intermedia intermedia Martin, 1895 : Intermediate Maplet / ผีเสื้อแผนที่แดงลายประ
Melanitis zitenius auletes Fruhstorfer, 1908 : Great Evening Brown / ผีเสื้อสายัณห์สีตาลใหญ่
Ideopsis gaura perakana Fruhstorfer, 1899 : Small Wood Nymph / ผีเสื้อร่อนลมน้อย
Melanocyma faunula faunula (Westwood, 1850) : Pallid Faun / ผีเสื้อดงปีกใส
Hypolimnas misippus (Linnaeus, 1764) : Danaid Eggfly / ผีเสื้อปีกไข่เมียเลียน
Neptis hylas kamarupa Moore, [1875] : Common Sailor / ผีเสื้อกะลาสีธรรมดา
Pantoporia hordonia hordonia (Stoll, 1790) : Common Lascar / ผีเสื้อกะลาสีแดงธรรมดา
Neptis miah nolana H. Druce, 1874 : Small Yellow Sailor / ผีเสื้อกะลาสีเหลืองเล็ก
Symbrenthia hypselis cotanda Moore, 1875 : Himalayan Jester / ผีเสื้อลายตลกหิมาลัย
Euthalia patala taooana (Moore, [1879]) : Grand Duchess / ผีเสื้อราชินี
Erites angularis angularis Moore, [1879] : Angle Cyclops / ผีเสื้อปีกใสจุดตาลายหัก
Ypthima baldus newboldi Distant, 1882 : Common Fivering / ผีเสื้อสีตาลจุดตาห้าธรรมดา
Ypthima lisandra lisandra (Cramer, 1780) : Jewel Fourring / ผีเสื้อสีตาลจุดตาสี่มณีรัตน์
Kallima incognita Nakamura & Wakahara,2013 : Broad-banded Oakleaf / ผีเสื้อใบไม้ใหญ่แถบกว้าง
 |
| ด่านเจดีย์สามองค์ |
Thauria aliris pseudaliris (Butler, [1877]) : Tufted Jungleking / ผีเสื้อเจ้าป่าปีกพู่
Rhinopalpa polynice eudoxia (Guérin-Ménevill, 1840) : Wizard / ผีเสื้อพ่อมด
Lycaenidas
วงศ์ผีเสื้อสีน้ำเงิน
วงศ์ผีเสื้อสีน้ำเงิน (Lycaenidae) วงศ์นี้เป็นวงศ์ใหญ่ มีขนาดปีกกว้างตั้งแต่ไม่ถึง ๒ เซน-ติเมตร จนถึง ๖ เซนติเมตร โดยทั่วไปปีกสีน้ำเงินหรือฟ้า ปีกคู่หลังไม่พบมีเส้นเล็กๆใกล้ขอบหน้าของปีก บริเวณรอบตามีวงสีขาวล้อมรอบ โคนหนวดอยู่ชิดกัน หนอนมีรูปร่างกลม แบนคล้ายตัวทาก (slug) กินยอดและใบอ่อนของพืชตระกูลถั่ว มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับมดชนิดต่างๆมาก โดยมดจะกินน้ำหวานจากต่อมบนหลัง และช่วยป้องกันอันตรายให้ หนอนบางพวกกินเพลี้ยอ่อนและเพลี้ยหอยเป็นอาหาร หนอนของผีเสื้อในสกุลRapala และ Virachola เป็นศัตรูสำคัญของไม้ผลหลายชนิด
Paralaxita orphna laocoon (Nicéville, 1894) : Banded Red Harlequin / ผีเสื้อสีชาดลายแถบ
 |
| น้ำตกปริว นครศรีธรรมาราช ตค.24 |
Spindasis vulcanus tavoyanus Evans, 1925 : Common Silverline / ผีเสื้อลายขีดเงินภูเขา
Spindasis lohita senama (Fruhstorfer, 1912) : Long-banded Silverline / ผีเสื้อลายขีดเงินลายขอ
Spindasis vixinga davidsoni Talbot, 1936 : Aberrant Silverline / ผีเสื้อลายขีดเงินลายแปลก
Nacaduba pactolus continentalis Fruhstorfer, 1916 : Large Fourline Blue / ผีเสื้อฟ้าขีดสี่ใหญ่
Celastrina lavendularis limbata (Moore, 1879) : Plain Hedge Blue / ผีเสื้อฟ้าพุ่มลิมบาตา
Heliophorus epicles latilimbata (Fruhstorfer, 1908) : Common Purple Sapphire / ผีเสื้อขมิ้นกับปูนธรรมดา
Heliophorus epicles tweediei Eliot,1963 : Common Purple Sapphire / ผีเสื้อขมิ้นกับปูนธรรมดา
 |
Zemeros flegyas allica (Fabricius, 1787) : Common Punchinello / ผีเสื้อบินตลกธรรมดา
 |
Castalius rosimon rosimon (Fabricius, 1775) : Common Pierrot / ผีเสื้อหนอนพุทราธรรมดา
Caleta roxus roxana (Nicéville, 1897) : Straight Pierrot / ผีเสื้อหนอนพุทราแถบตรง
Suasa lisides suessa Nicéville, [1893] : Red Imperial / ผีเสื้อหางริ้วแดง
Hypolycaena erylus himavantus Fruhstorfer, 1912 : Common Tit / ผีเสื้อพุ่มไม้ธรรมดา
Neocheritra fabronia fabronia (Hewitson, 1878) : Pale Grand Imperial / ผีเสื้อหางริ้วอมฤตสีจาง
Yasoda androconifera (Fruhstorfer, 1912) : Fruhstorfer’s Yamfly / ผีเสื้อแสดแถบเพศอินโดจีน
Drupadia ravindra boisduvalii Moore, 1884 : Common Posy / ผีเสื้อแต้มแสดธรรมดา
Drupadia ravindra moorei (Distant, 1882) : Common Posy / ผีเสื้อแต้มแสดธรรมดา
Cheritra freja freja (Fabricius, 1793) : Common Imperial / ผีเสื้อขาวหางริ้ว
Drupadia ravindra moorei (Distant, 1882) : Common Posy / ผีเสื้อแต้มแสดธรรมดา
Loxura atymnus continentalis Fruhsorfer, 1912 : Common Yamfly / ผีเสื้อแสดหางยาว
Thamala marciana ssp. N/A : Cardinal / ผีเสื้อสุริยัน
Stiboges elodinia Fruhstorfer, 1914 : Columbine / ผีเสื้อน้อยขาวดำ
Archigenes savitri ( C.Felder&R.Felder1860) : Tailed Judy / ผีเสื้อปีกกึ่งหุบหางยาว
Amblypodia narada taooana Moore, 1879 : Blue Leaf Blue / ผีเสื้อม่วงใบไม้ใหญ่
 |
| ผาหลวง อุบลราชธานี |
Hesperiidae
วงศ์ผีเสื้อบินเร็ว
Burara amara (Moore, [1866]) : Green-streaked Awlet / ผีเสื้อหน้าเข็มปีกมนขีดมรกต
 |
| เกริงกระเวีย |
Pseudocoladenia fabia (Evans, 1949) : Fulvous Pied Flat / ผีเสื้อลายด่างตาลแดง
Potanthus serina serina (Plötz, 1883) : Large Dart / ผีเสื้อหนอนหญ้าใหญ่
Matapa cresta Evans, 1949 : Fringed Redeye / ผีเสื้อตาแดงขลิบส้ม
Pithauria marsena (Hewitson, [1866]) : Branded Straw Ace / ผีเสื้อโคนปีกขนแถบเพศ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น