คลองแสง แดนชนหิน

 ได้มีโอกาส ร่วมทริปกับ A birdwatch กลุ่มดูนกที่เที่ยวแบบชิลชิล  อีกครั้ง  คราวนี้ เราล่องใต้ไปเที่ยว คลองแสง ต้นน้ำของน้ำในเขื่อนรัชชประภา  ในอุทยานแห่งชาติเขาสก เลยได้รู้จักเหยี่ยว อีกหลายชนิด

 เช้าวันที่ 28 มิถุนายน 2566 จากท่าเรือที่สันเขื่อนฯ เราลงเรือเช่าเหมาลำ วิ่งไปในทะเลน้ำจืด ที่ถูกสร้างขึ้นมาจากฝีมือมนุษย์  ทิวทัศน์รอบตัวเป็นเป็นภูเขาหินปูน ที่โผล่ยอดสูงโผล่พ้นน้ำท่วมขึ้นมามองเห็นเป็นเกาะแก่งสวยงาม ผืนน้ำเป็นสีฟ้าจากหินปูนที่ละลายสู่ก้นทะเล  จนได้สมญานามว่า กุ้ยหลินเมืองไทย 

เรื่อวิ่งประมาน 1 ชั่งโมงก็มาถึงที่พัก ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสง

ซึ่งเราจะนอนที่นี่ 2 คืน เข้าที่พัก ทานอาหารกลางวัน เป็นข้าวราดผัดกระเพราไข่ดาว จากฝีมือแม่บ้านร้านสวัสดิการ รสชาติดี แต่ลืมบอกว่าไม่เผ็ด เลยทานกันไม่เต็มท้องเท่าไหร่ ทานเสร็จไม่ให้เสียเวลาก็ออกปฏิบัติการกันเลย 

วางแผนงานว่าจะไปสำรวจที่ไหนกันบ้าง

เขาเล่าว่า “เชี่ยวหลาน” เป็นชื่อแก่งกลางน้ำแห่งหนึ่งบริเวณคลองแสง คลองทอดยาวแบ่งระหว่างฟากฝั่งคือเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสงและอุทยานแห่งชาติเขาสก ในอดีตพื้นที่นี้เคยเป็นป่าดิบชื้น เต็มไปด้วยทรัพยากรชีวภาพที่มีความอุดมสมบูรณ์มากที่สุดของเทือกเขาตะนาวศรี ระบบนิเวศของป่าภาคใต้มีความเป็นเอกลักษณ์แตกต่างกับป่าอื่นๆ พื้นที่มีสภาพราบต่ำ ลำธารอยู่ในพื้นที่ราบต่ำจนถึงสูง โดยมีป่าปกคลุม เต็มไปด้วยชนิดพรรณพืช เป็นบ้านของสัตว์ป่านับน้อยใหญ่ ทั้งสัตว์ที่อาศัยและใช้ชีวิตอยู่บนผืนดิน ผืนน้ำ และผืนฟ้า และชนิดพันธุ์สัตว์ป่าหายากในพื้นที่

แต่ปัจจุบันสัตว์บางชนิดสูญหายไปจากพื้นที่และกำลังสูญหายไปจากโลก ยังไม่รวมถึงนักวิจัยที่เชื่อว่ามีสัตว์ชนิดพันธุ์ใหม่ของโลกอาศัยอยู่ในพื้นที่ แต่น่าจะสูญพันธุ์ไปก่อนได้รับการสำรวจพบ อันมีสาเหตุมาจากเขื่อนรัชชประภา ซึ่งสร้างเพื่อผลิตไฟฟ้าพลังงานน้ำของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.)

เรื่องราวพลิกผันไปหลังเขื่อนถือกำเนิดเข้ามายังพื้นที่ ตั้งแต่วันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2529 ที่ กฟผ. เริ่มปิดอุโมงค์ทำให้พื้นที่เปลี่ยนแปลงสภาพไปเป็นอ่างเก็บน้ำ เกิดธุรกิจท่องเที่ยวของมนุษย์ และสร้างผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติสัตว์ป่าทั้งทางตรงและทางอ้อมอย่างใหญ่หลวงและจะกินระยะเวลายาวนาน

นกตัวแรกที่ออกมาต้อนรับเราในวันนี้ คือ เหยี่ยวแดงตัวนี้นี่เอง

Brahminy kite

เหยี่ยวแดงHaliastur indus

 ListenMore audio recordings

A medium-sized raptor with a rounded tail unlike other kites. Adults are unmistakable with a white head and breast contrasting with otherwise brick brown plumage. Juveniles are a darker brownish-black with a paler head and prominent white patches under the wings. Usually associated with both inland and coastal wetlands in tropical Asia, but it is largely restricted to coastal wetlands in Australia where it is alternately known as “Red-backed Sea Eagle.” 

  นกแรปเตอร์ขนาดกลางที่มีหางกลมไม่เหมือนเหยี่ยวทั่วไป ตัวเต็มวัยมีหัวและอกสีขาวซึ่งตัดกับขนนกสีน้ำตาลอิฐ ลูกอ่อนมีสีน้ำตาลดำเข้มกว่า หัวสีซีดกว่า และมีรอยสีขาวเด่นชัดใต้ปีก โดยปกติจะพบบริเวณพื้นที่ชุ่มน้ำทั้งบนบกและชายฝั่งในเอเชียเขตร้อน แต่ส่วนใหญ่จะจำกัดเฉพาะพื้นที่ชุ่มน้ำชายฝั่งในออสเตรเลีย ซึ่งรู้จักกันในชื่อ "นกอินทรีหลังแดง"

เหยี่ยวออสเปร์





Osprey (carolinensis)Pandion haliaetus carolinensis

The osprey (Pandion haliaetus)also called sea hawk, river hawk, and fish hawk, is a diurnal, fish-eating bird of prey with a cosmopolitan range. It is a large raptor, reaching more than 60 cm (24 in) in length and 180 cm (71 in) across the wings. It is brown on the upperparts and predominantly greyish on the head and underparts.เหยี่ยวออสเปร (Pandion haliaetus) เรียกอีกอย่างว่าเหยี่ยวทะเล เหยี่ยวแม่น้ำ และเหยี่ยวปลา เป็นนกกินปลาที่ออกหากินเวลากลางวันและมีขอบเขตกว้างขวางทั่วโลก เป็นนกล่าเหยื่อขนาดใหญ่ โดยมีความยาวมากกว่า 60 ซม. (24 นิ้ว) และปีกกว้างถึง 180 ซม. (71 นิ้ว) ด้านบนมีสีน้ำตาลและส่วนใหญ่มีสีเทาอมเทาที่ส่วนหัวและด้านล่าง Osprey (carolinen

The osprey tolerates a wide variety of habitats, nesting in any location near a body of water providing an adequate food supply. It is found on all continents except Antarctica, although in South America it occurs only as a non-breeding migrant. 
As its other common names suggest, the osprey's diet consists almost exclusively of fish. It possesses specialised physical characteristics and unique behaviour in hunting its prey. Its unique characteristics classify it in its own taxonomic genus, Pandion, and family, Pandionidae. 

เหยี่ยวออสเปรทนต่อแหล่งที่อยู่อาศัยที่หลากหลาย ทำรังในบริเวณใดก็ได้ใกล้กับแหล่งน้ำเพื่อให้มีอาหารเพียงพอ พบได้ในทุกทวีปยกเว้นทวีปแอนตาร์กติกา แม้ว่าในอเมริกาใต้จะพบเฉพาะในถิ่นที่ไม่ผสมพันธุ์เท่านั้น
ตามชื่อสามัญอื่นๆ จึงพอทราบได้ว่าอาหารของเหยี่ยวออสเปรประกอบด้วยปลาเกือบทั้งหมด มันมีลักษณะพิเศษทางกายภาพและพฤติกรรมเฉพาะในการล่าเหยื่อของมัน ลักษณะเฉพาะของมันจำแนกตามอนุกรมวิธานสกุล Pandion และวงศ์ Pandionidae

เหยี่ยวรุ้ง








Crested Serpent-EagleSpilornis cheela
A rather large, heavily built eagle with a dark, white-tipped bushy crest that gives it a distinctive large-headed look. When raised in alarm, the crest frames the whole face, highlighting the bare yellow lores and eyes, making the head look larger and fiercer. The rufous-brown underparts have neatly arranged dark-edged bold white spots. In flight, shows broad rounded wings with a wide black trailing edge. Juvenile predominantly white with dark streaks below; also note dark mask. Commonly seen perched upright in well-wooded areas, with wingtips nearly covering the broad white sub-terminal band on the tail. Its 1-3 note scream is often heard in the fores

นกเหยี่ยวที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ ดูบึกบึน มีหงอนสีขาวเป็นพวงสีเข้ม ทำให้ดูมีหัวที่ใหญ่เป็นพิเศษ เมื่อยกขึ้นอย่างตื่นตระหนก หงอนจะตีกรอบใบหน้าทั้งหมด เน้นดวงตาสีเหลืองเปลือย ทำให้หัวดูใหญ่และดุขึ้น ส่วนล่างสีน้ำตาลรูฟัสมีจุดสีขาวหนาที่ขอบสีเข้มจัดเรียงไว้อย่างเรียบร้อย ขณะบิน แสดงปีกกลมกว้างพร้อมขอบปลายปีกสีดำกว้าง เด็กและไม่เต็มวัยส่วนใหญ่มีสีขาวและมีแถบสีดำด้านล่าง ยังสามารถสังเกตุเห็นเป็นหน้ากากสีเข้ม มักพบเห็นเกาะแนวดิ่งในบริเวณที่มีป่าไม้สมบูรณ์ โดยมีปลายปีกตกลงเกือบปิดแถบขสีขาวกว้างที่หาง เสียงกรีดร้องโน้ต 1-3 ของมันมักจะได้ยินอยู่เบื้องหน้า

นกออก  ตัวหนึ่งในนกเป้าหมายของทริปนี้ เริ่มโชว์ตัวให้เห็น

นกออก









White-bellied Sea-EagleHaliaeetus leucogaster
Enormous gray and white raptor that soars with wings held in strong V-shape. In flight note black and white underwing pattern, short tail. Juvenile is much browner and can be confused with Wedge-tailed Eagle, but note mostly pale and fairly short tail. Predominantly found along coastlines, as well as estuaries and inland waterways.

นกแรปเตอร์สีเทาขาวขนาดมหึมาที่
บินด้วยปีกเป็นรูปตัว V ที่แข็งแรง ในเที่ยวบินโน้ตลายใต้ปีกขาวดำ หางสั้น เด็กและเยาวชนมีสีน้ำตาลกว่ามากและอาจสับสนกับนกอินทรีหางลิ่ม แต่สังเกตว่าหางค่อนข้างสั้นและสีซีดเป็นส่วนใหญ่ พบมากตามชายฝั่งทะเล ปากแม่น้ำ และทางน้ำในแผ่นดิน

ตัวเต็มวัย

ตัวเด็ก

นกไฮไลท์ของวันนี้





























เหยี่ยวค้างคาว















Bat HawkMacheiramphus alcinus

An acrobatic, swift-like raptor with angular wings and a massive gape; capable of snatching prey from the air and devouring it in a flash while still on the wing. Dark with varying amounts of white on the underside; African birds have patchy white throughout the underparts, while white is restricted to the throat and lower belly on New Guinean birds and solely to the throat in Southeast Asian birds. Inactive during the day; hunts at dawn and dusk, and occasionally into the night if light is sufficient. Generally uncommon and localized, most reliably encountered near large bat roosts in forested areas, but can also be seen over open forest, fields, and fringes of habitati

นักกายกรรมที่ว่องไวเหมือนแร็พเตอร์ที่มีชายปีกเปิดอ้า  สามารถฉกเหยื่อจากอากาศและกินมันได้ในพริบตาในขณะที่ยังบินอยู่

 ลำตัวสีเข้มโดยมีปริมาณสีขาวตัดกันที่ด้านล่าง นกแอฟริกันจะมีสีขาวเป็นหย่อม ๆ ตลอดส่วนล่าง ในขณะที่นกในนิวกินีจะมีสีขาวจำกัดอยู่ที่คอและท้องส่วนล่าง และ นกเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  จะมีเฉพาะที่คอไม่มีกาปกติจะไม่ออกหากินในระหว่างวัน แต่จะออกล่าในยามเช้าและพลบค่ำ และบางครั้งก็ออกหากินในเวลากลางคืนหากแสงสว่างเพียงพอ พบไม่บ่อยและพบเฉพาะถิ่น ส่วนใหญ่พบใกล้เกาะค้างคาวขนาดใหญ่ในพื้นที่ป่า แต่ก็พบเห็นได้ตามป่าเปิด ทุ่งนา และชายขอบที่อยู่อาศัย

เป็นการปิดฉากของวันที่ชื่นมื่น ต้องฉลอง

เช้าวันที่ 29/06/23

พี่เชิด เตรียมเรือพร้อมออก 7โมง หลังทานดริปกาแฟและ โจ้กเป็นมื้อเช้า

ช่วงเช้า

เราจะไปแถวคลอง3 คลองสี่ เพื่อสำรวจนกชนหิน ที่ทราบข่าวว่าเค้าทำรัง อยู่ที่นั้นเมื่อ สองสามเดือนก่อน

7.28 

เจอแล้วนกใหม่สำหรับเช้านี้

เหยี่ยวฮอปบี้












Oriental Hobby


















Falco severus

Small falcon, usually seen in and around forest clearings or perched up on high vantage points such as snags and telecommunication towers from which it hawks for its prey. Dark gray above with brick-red underparts and a white throat and collar. One of very few small falcons throughout much of its range; can be confused with migratory Eurasian 

นกเหยี่ยวขนาดเล็ก มักพบในและรอบ ๆ พื้นที่โล่งในป่า หรือเกาะอยู่บนจุดชมวิวสูง เสาโทรคมนาคม ที่มันใช้เกาะเพื่อล่าเหยื่อ ลักษณะลำตัวด้านบนสีเทาเข้มตัดกับท่อนล่างสีแดงอิฐ คอสีขาว

  เป็นหนึ่งชนิดในเหยี่ยวขนาดเล็กที่มีจำนวนน้อยมาก ชนิดนี้อาจสับสนกับ Eurasian Hobby นกอพยพซึ่งไม่มีส่วนล่างสีแดง

มีเด็กสงสัยว่าพวกเรามาทำอะไรกัน

ต่อจากนั้นเราก็ไปนั่งเฝ้ารอนกชนหิน ที่บอกเล่าว่ามักจะออกบินตอนประมาณ 9โมง จนใกล้เวลา ก็ได้ยินเสียงรอง เป็นจังหวะถี่ขึ้นเรื่อยๆจน เป็นเสียงหัวเราะในที่สุด ทำให้หัวใจเราเต้นตามจังหวะไปด้วย แต่แล้ววันนี้เราไม่มีโชคเค้าเลยไม่ออกแสดงตัว   โชคยังดีนิดหน่อย ที่มีเหยี่ยวค้างคาวมาบินร่อนให้เห็น ซึ่งโอกาสจะออกหากินในเวลาแบบนี้น้อยมาก    รอจนเลยเวลา ก็ต้องเปลี่ยนไปหมายต่อไป

เหยี่ยวค้างคาว

 

เราแวะรับข้าวกล่องที่แพที่พัก แล้วมุ่งหน้าไปขึ้นไปสำสวจแถวๆ คลองมอญ ใกล้เที่ยงอากาศร้อนอบอ้าวจนอยากให้ฝนเทลงมาสักห่า นกที่เจอระหว่างทางก็จะเป็นนกชนิดเดิมๆที่เจอ  นกออก เหยี่ยวแดง ก็ซ้อมมือถ่าย ภาพนกโผบินกันไปเรื่อยๆ ชัดบ้างเบลอบ้าง

นกออกตัวเต็มวัย

นกออกวัยรุ่น

ใกล้เที่ยงฝนเทลงมาสมใจต้องรีบเก็บอุปกรณ์ และบึ่งเรือไปหลบฝนและทานข้าวห่อ ที่ที่ทำการคลองมอญ

ที่นีมีแมลงปอบ้านคอมมอนหลายชนิด เสือลายประดับ บ้านบ่อ บ้านไตรมิตรสีชมพู บ้านใหม่เฉียง บ้านปีกเปื้อนส้ม และเข็มบ่อฟ้าเล็ก  ฯลฯ ที่พิเศษก็หน่อยจะเป็นแมลงปอยักษ์เขียวชนิดหนึ่งที่บินวนๆและจับคู่กัน แต่เสียดายเก็บภาพไม่ทัน

บ่ายสองเราออกเดินทางไปคลองสวน ที่ได้ข่าวมาว่ามีคนเจอสมเส็ดได้บ่อยๆแต่ได้มาแค่ฝูงกระทิง สองฝูง

วันนี้เราปิดท้าย ด้วยนกเป้าหมายอีกชนิด เหยี่ยวปลาเล็กหัวเทา

Lesser Fish-EagleHaliaeetus humilis
Gray-brown eagle with piercing yellow eyes and an immaculate white belly. Juvenile paler and browner than adult, with weakly streaked underparts. Most easily separated from larger Gray-headed Fish-Eagle in flight: note Lesser’s “dirtier” tail with a less contrasting black band and more mottled underwings in adult; note overall paler underside patterning in juvenile. White belly also tends to have a more poorly-defined and jagged shape than the sharp “V” of Gray-headed. Favors faster-flowing foothill streams and rivers, but can also be found in lowland lakes and wetlands

นกอินทรีสีน้ำตาลเทาที่มีดวงตาสีเหลืองแหลมและท้องสีขาวบริสุทธิ์ วัยหนุ่มสาวมีสีซีดกว่าและสีน้ำตาลกว่าผู้ใหญ่ โดยมีท่อนล่างเป็นริ้วเล็กน้อย   สามารถแยกออกจากนกอินทรีหัวเทาที่ตัวใหญ่ที่สุดในขณะบินได้ง่ายที่สุด: โดยสังเกตหางที่ “เลอะ” ของ Lesser ที่มีแถบสีดำตัดกันน้อยกว่า สังเกตลวดลายด้านล่างสีซีดโดยรวมในวัยหนุ่มสาว ส่วนท้องสีขาวมีแนวโน้มที่จะมีรูปร่างที่ไม่ชัดเจนและเป็นรอยหยักมากกว่าตัว "V" ที่แหลมของหัวหงอก เค้าโปรดปรานลำธารและแม่น้ำเชิงเขาที่ไหลเร็ว แต่ก็ยังสามารถพบได้ในทะเลสาบและพื้นที่ชุ่มน้ำที่ลุ่ม

นกอินทรีปลาเล็กกินปลาเป็นหลัก ซึ่งมันจะฉกจากน้ำขณะที่มันสังเกตปลาจากด้านบนบนคอน ซึ่งอาจเป็นต้นไม้ที่ยื่นออกมาหรือก้อนหินที่อยู่กลางลำธาร พวกมันมีคอนส่วนตัวหลายอันที่พวกมันมักจะสลับไปมาตลอดเวลาที่หาอาหาร เนื่องจากอาหารของพวกมันคือปลาเป็นหลัก นกอินทรีปลาเล็ก จึงมีกรงเล็บโค้งขนาดใหญ่สำหรับจับปลาและนำพวกมันขึ้นจากน้ำโดยเฉพาะ

วันนี้แวะ เซเว่น แพ ซื้อของดื่มฉ ลองกันหน่อย

เช้าวันนี้ 30/06/23  :7.30

วันนี้วันสุดท้ายเรามีเวลาครึ่งวัน เพื่อตามล่าฝัน  ก็จะไปรอน้องชนหิน ที่คลองสาม แต่เช้าเมื่อวานไปคลองสี่( ผิดเป้า)

มีผู้ชมเช่นเคย

วันนี้เงียบเหงากว่าเดิมไม่มีวี่แวว แม้แต่เสียวร้องสักแอะก็ไม่มี เรารอกันจนถึง 9โมงครึ่ง เลยเวลานัด ไปมาแล้วเลยตกลงกันส่าเปลี่ยนแผน ลองไปหาแถวที่เคยเจอกันเมื่อปีก่อน 

ไปจนสุดคลองก็ยังเงียบอยู่ ถ่ายรูปกันเองแล้วกันก่อนกลับ

ตามเส้นทางกลับ 10.20 น. เราเจอฝูงนกแก๊ก โผเกาะต้นไม้เลยให้นายท้ายเรือแวะลอยลำถ่ายภาพเล่นๆพร้อมจินตนาการไปว่าถ้าเป็นเจ้าชนหินพวกเราจะมีความสุขขนาดไหนหนอ

10.30 เสียงก๊อกๆๆ เริ่มดังขึ้นมา จากอีกหุบเขาฟากของคุ้งน้ำพวก หยุดเราแทบไม่หายใจ แต่ใจเต้นแรงตามจังหวะ แล้วก็ มีเสียงตอบรับอยู่ไกลๆ เสียงที่ใกล้เราเริ่มดังขึ้น และถี่ขึ้น จนกลายเป็นเสียงหัวเราะ และก็เงียบลง ตามธรรมเนียมของเจ้าชนหิน ลัดเดอร์สั่งนายท้าย ให้เดินหน้าไปยังตอไม้ที่กลางน้ำที่ห่างออกไปราว 400 เมตร ใกล้ถึงเป้าหมาย บนท้องฟ้า พวกเราเห็นจุดดำเล็กๆเคลื่อนที่ออก จากยอดไม้เพื่อบินข้ามฟาก ใกล้เข้ามาอีกนิดเห็นหางยาวๆ ใช่แน่นอยทุกคนลุกขึ้นยืนบนยกกล้อง ยิงรัวเป็นระยะ ๆ ด้านหลังก็มี มีคนร้องบอก เราหันกล้องไปทางท้ายเรือ  แต่ติดคันบังคับเรือบังมุม กล้อง เลยหันกลับมาเก็บภาพตัวหัวเรือซึ่งบินเกือบถึงไม้ต้นไม้ใหญ่อีกฟาก ได้ภาพมาเล็กน้อย ตัวเท่าแมลงปอ แต่ก็กีใจที่ในที่สุด ภาระกิจก็ลุล่วง ทุกคนยิ้มเบิกบาน เอาภาพเล็กๆหลังกล้องมาผลัดกันชม  ฝนเริ่มเทเม็ดลงมาอีกครั้ง ผู้กำกับสั่งคัท ทุกคนเก็บอุปกรณ์  ด้วยความชื่นมื่น นายท้ายเรือยังพยายามไปหาจุดที่นกแม่ลูกลงเกาะ  แต่ทุกคนบอกถอนสมอกลับเหอะ…ละครชีวิตอวสาร แล้ว Happy Ending เช่นเคย

Helmeted HornbillBuceros vigil
Bizarre-looking bird, now very rare due to poaching for the ivory-like material of its bill. When perched, its most recognizable feature is the naked throat pouch which resembles an undercooked steak, chalky white in the female and dull scarlet in the male. When in flight, its long trailing central tail feathers easily distinguish it from any other hornbill. Scarce and difficult to see; listen for its far-carrying maniacal laugh in mature lowland and foothill forests

นกเงือกชนหิน

นกหน้าตาประหลาด ปัจจุบันหายากมาก เนื่องจากการล่าเพื่อเอาส่วนปากและหัวที่มีลักษณะคล้ายงาช้าง  ลักษณะเด่นที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดคือส่วนคอเปลือยเปล่าซึ่งคล้ายกับสเต็กที่ยังไม่สุก ตัวเมียมีสีขาวจั๊วะและสีแดงหม่นในตัวผู้ เมื่อบิน ขนหางตรงกลางยาวลากแยกจากนกเงือกชนิดอื่นได้ง่าย หายากและดูยาก ฟเสียงร้องจะคล้ายเสียงหัวเราะเร้าใจพบในป่าสมบูรณ์ที่ราบลุ่มและป่าเชิงเขา ในประเทศไทยจะเจอทางภาคใต้

เจอกันทริปต่อไป